Λειτουργούν σαν υποκείμενα, αντικείμενα ή επεξηγήσεις στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται.
Ειδικές προτάσεις
λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που ξεκινούν με τους ειδικούς συνδέσμους ότι, πως, που και λειτουργούν σαν υποκείμενο, αντικείμενο ή
επεξήγηση στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται.
π.χ. Πιστεύω ότι θα αργήσω. (αντικείμενο)
Φαίνεται πως θα βρέξει. (υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα φαίνεται)
Όλοι το γνωρίζουν αυτό, ότι ο Άκης είναι πρόεδρος. (επεξήγηση)
Βουλητικές προτάσεις
λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που ξεκινούν με τον βουλητικό σύνδεσμο να και λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο ή επεξήγηση στο ρήμα της
πρότασης από την οποία εξαρτώνται.
π.χ. Πρέπει να είσαι πιο προσεκτικός (υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα πρέπει)
Δεν μπορώ να λύσω την άσκηση. (αντικείμενο)
Ένα μόνο δεν ξέρω, να λέω ψέματα. (επεξήγηση)
Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ή πλάγιες ερωτήσεις
λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση και ξεκινούν με:
● ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιας, ποια, ποιο, τι.. )
● ερωτηματικά επιρρήματα (πότε, πόσο, που...)
● συνδέσμους (εάν, γιατί, μήπως...)
και λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο ή επεξήγηση στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται.
π.χ. Μας ρώτησαν τι ώρα θα επιστρέψουμε. (αντικείμενο)
Είναι περίεργο πως δουλεύει το μυαλό του. (υποκείμενο στην απρόσωπη
έκφραση)
Αυτό δεν το κατάλαβα, που ήταν όσο έλειπε. (επεξήγηση)
Ενδοιαστικές προτάσεις
λέγονται οι προτάσεις που ξεκινούν με τους διστακτικούς / ενδοιαστικούς συνδέσμους μην, μήπως, μήπως και... , δείχνουν φόβο ή δισταγμό μήπως γίνει ή μήπως δεν γίνει κάτι και λειτουργούν ως αντικείμενο ή επεξήγηση στο ρήμα
της πρότασης από την οποία εξαρτώνται.
π.χ. Φοβάμαι μήπως δεν έρθουν τελικά. (αντικείμενο)
Συνεχώς σκέφτομαι αυτό, μήπως του μίλησα πολύ απότομα. (επεξήγηση)
Αναφορικές προτάσεις
λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που ξεκινούν με αναφορικές αντωνυμίες (ο οποίος, που), αναφέρονται σε έναν ονοματικό όρο μιας άλλης πρότασης από την οποία εξαρτώνται και λειτουργούν ως υποκείμενο, αντικείμενο,
κατηγορούμενο ή επιθετικοί προσδιορισμοί .
π.χ. Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται. (υποκείμενο)
Μην κάνεις ό,τι δεν θέλεις να σου κάνουν. (αντικείμενο)